Aktualności

Morska Aktualizacja Prawna

SHIP25 – nowy standard umowy budowy statku (shipbuilding contract) dla współczesnych projektów

Autor: Marek Czernis
Październik 2025

1) Wprowadzenie

Po 25 latach stosowania formularza SHIP 2000, norweski sektor stoczniowy (przy udziale Norwegian Shipbuilders, Federation of Norwegian Industries, Norwegian Shipowners’ Association oraz Nordisk Defence Club) wynegocjował i ogłosił SHIP25 – gruntownie zrewidowany, „agreed form” standard umowy budowy statku, dostosowany do dzisiejszych realiów technologicznych, regulacyjnych i rynkowych. Celem jest utrzymanie zbalansowanej alokacji ryzyk pomiędzy stocznią a kupującym, przy jednoczesnym wprowadzeniu nowoczesnych narzędzi zarządzania projektem i zgodności (compliance).

2) Kluczowe nowości materialne (substantive changes)

A. Zarządzanie projektem (project management) – cyfryzacja i transparentność

• Obowiązek zapewnienia kupującemu elektronicznego dostępu do rysunków i dokumentacji.
• Obowiązkowe harmonogramy: wstępny → szczegółowy → miesięczne raporty postępu (status prac, procentowe ukończenie kluczowych komponentów, zdjęcia, lista zmian, status dostaw poddostawców).
• Doprecyzowanie ról przedstawicieli kupującego na placu budowy; brak niezwłocznej notyfikacji błędu może skutkować odpowiedzialnością kupującego za dodatkowe koszty/czas.

B. Odpowiedzialność za poddostawców wskazanych przez kupującego

• Co do zasady stocznia odpowiada jak za własne działania, ale SHIP25 wprowadza zrównoważony reżim dla dostawców narzuconych przez kupującego (zachęta, by wskazywać co najmniej dwóch alternatywnych dostawców).

C. Gwarancje zwrotu zaliczek (refund guarantees)

• Szczegółowa regulacja treści gwarancji w załączniku + klauzule domyślne, gdy strony nie uzgodnią brzmienia.
• Obowiązek utrzymania ważności gwarancji do rzeczywistego wydania statku; brak odnowienia w 45 dni od wygaśnięcia uprawnia kupującego do rozwiązania umowy i wezwania z wszystkich gwarancji.

D. Compliance „by design” (bezpieczeństwo, prawa człowieka, antykorupcja, cyber, sankcje/eksport)

• Wymóg zgodności z przepisami BHP/środowiskowymi; prawo do audytów u stoczni; notyfikacja incydentów.
• Obustronne zobowiązania antykorupcyjne.
• Sankcje i kontrola eksportu: naruszenie uprawnia do rozwiązania (czasem po okresie naprawienia). Jeżeli rozwiązanie wynika z okoliczności geopolitycznych niezawinionych przez strony, zbalansowany mechanizm podziału szkody.

3) Moduły „opt-in” (elastyczne opcje kontraktowe)

(i) Odpowiedzialność za projekt (design responsibility)

• Domyślnie stocznia odpowiada za projekt jak w SHIP 2000.
• Strony mogą umownie ograniczyć odpowiedzialność stoczni do warunków odrębnej umowy z biurem projektowym (typowe przy zewnętrznych „design houses”). Efekt: możliwe obniżenie ceny, szersza konkurencja stoczni bez własnego działu projektowego.

(ii) Tytuł do kadłuba i materiałów „progresywnie” (progressive title)

• Alternatywa dla klasycznych gwarancji zwrotu: kupujący nabywa tytuł w toku budowy – jeśli dopuszcza to prawo i rejestr w danej jurysdykcji (praktycznie: Norwegia; w wielu krajach niedostępne). Chroni przed ryzykiem upadłości stoczni i egzekucją wierzycieli.

(iii) Mechanizmy ceny (price adjustment)

• Index regulation – korekta ceny przy ponadprogowej kumulacji wzrostu wskaźnika pomiędzy podpisaniem a dostawą (podział nadzwyczajnego ryzyka inflacyjnego).
• Budget pricing – budżetowe ceny na systemy/komponenty z odroczoną decyzją kupującego (w oknie czasowym); dostawa „cost + agreed mark-up”. Elastyczność dla kupującego, mniej „buforu niepewności” w cenie początkowej.

4) Rozstrzyganie sporów

• Arbitraż NOMA (Nordic Offshore and Maritime Arbitration Association) jako domyślny regulamin; roszczenia ≤ NOK 5 mln – NOMA Fast Track. Celem jest szybsze, przewidywalne postępowanie w sporach budowlanych.

5) Wpływ na praktykę: co negocjować szczególnie uważnie

• Zakres i standard audytów compliance oraz „triggerów” rozwiązania przy sankcjach.
• Minimalna liczba i kwalifikacje dostawców „nominated by buyer”.
• Treść i „durability” refund guarantees; kalendarz odnowień i skutki naruszeń.
• Parametry index regulation (indeks, próg, częstotliwość pomiaru) i macierz decyzji w budget pricing.
• Warunki „progressive title” (rejestracja, ubezpieczenia, ryzyko utraty/odpowiedzialność za nadzór).
• Governance projektu (SLA dla komentarzy/akceptów, raporty miesięczne, definicje kamieni milowych).

6) Dostępność formularza

Formularz SHIP25 jest publicznie dostępny do pobrania (PDF / Word), wraz z materiałami wyjaśniającymi.

7) Podsumowanie

SHIP25 zachowuje „norweską” ideę zbalansowanego agreed form, jednocześnie odpowiadając na: cyfryzację budowy, złożone łańcuchy dostaw, reżimy sankcyjne i rosnące oczekiwania compliance. Dla armatorów i stoczni to realne narzędzie ograniczania sporów przez precyzyjne reguły zarządzania projektem, gwarancji i odpowiedzialności.